De energietransitie brengt grote veranderingen met zich mee, niet alleen in de manier waarop we energie opwekken, maar ook in hoe we het elektriciteitsnet stabiel houden. Netbeheer Nederland heeft recent een voorstel bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM) ingediend om de voorwaarden voor elektriciteit aan te passen. Centraal in dit voorstel staan synchrone condensors, een techniek die steeds belangrijker wordt voor de stabiliteit van ons elektriciteitsnet1.
Wat is een synchrone condensor?
Een synchrone condensor is een installatie die lijkt op een synchrone generator, maar geen of slechts minimaal actief vermogen (werkzaam vermogen) levert. Het belangrijkste doel van dit apparaat is het leveren en opnemen van blindstroom (reactief vermogen), waarmee het bijdraagt aan de stabiliteit van spanning en frequentie in het net1.
De klassieke synchrone elektriciteitsproductie-eenheden, zoals kolen- of gascentrales, dragen ook bij aan de netstabiliteit door het leveren van blindstroom. Door de energietransitie worden deze centrales echter steeds vaker stilgelegd of uit bedrijf genomen. Daardoor ontstaat er een gat in de systeemstabiliteit, dat synchrone condensors kunnen helpen opvullen1.
Waarom nieuwe regels?
Omdat synchrone condensors geen echte productie-eenheden zijn, maar wel een belangrijke rol spelen in netstabiliteit, zijn de huidige regels in de Netcode elektriciteit niet altijd toereikend. Het voorstel van Netbeheer Nederland bevat daarom aanvullende voorwaarden voor deze installaties, zodat ze veilig en effectief kunnen worden ingezet1.
Wat maakt een synchrone condensor bijzonder?
- Dynamische reactie: In tegenstelling tot een condensatorbank of spoel, die alleen statisch blindvermogen kan leveren of opnemen, kan een synchrone condensor ook dynamisch reageren op gebeurtenissen in het net. Denk aan kortsluitingen of plotselinge frequentiedeviaties.
- Regelbaarheid: De bedrijfstoestand van de condensor wordt bepaald door de rotorstroom. Bij over- of onderbekrachtiging kan de condensor volledig inductief of volledig capacitief draaien, en dus blindvermogen in het net injecteren of onttrekken1.
Praktijkvoorbeelden
- Zonneparken en windmolenparken
- Bij grootschalige zonneparken of windmolenparken wordt steeds meer elektriciteit opgewekt. Dit zorgt ervoor dat het net zwaarder wordt belast en de spanning sneller kan schommelen. Een synchrone condensor kan hier helpen om de spanning te stabiliseren, door snel blindstroom te leveren of op te nemen wanneer dat nodig is.
- Industriële installaties
- Industriële bedrijven met grote machines kunnen last hebben van spanningfluctuaties. Door een synchrone condensor bij te plaatsen, kan het net op locatie stabiel worden gehouden, waardoor uitval van apparatuur wordt voorkomen.
- Regionale netten
- In regio’s waar veel conventionele centrales zijn gesloten, kan het net instabiel worden. Synchrone condensors kunnen hier een tijdelijke of permanente oplossing bieden totdat het net verder is versterkt.
Conclusie
Met het voorstel van Netbeheer Nederland wordt een belangrijke stap gezet richting een stabieler en robuuster elektriciteitsnet in tijden van transitie. Synchrone condensors vormen een innovatieve oplossing voor het opvangen van het wegvallen van klassieke stabiliteitsbronnen. Door aanvullende voorwaarden te stellen, wordt gewaarborgd dat deze installaties veilig en effectief kunnen bijdragen aan de netstabiliteit1.
De komende tijd zal de ACM het voorstel beoordelen. Als het wordt aangenomen, kunnen we verwachten dat synchrone condensors een vaste plek krijgen in de Nederlandse energievoorziening.
